Dijital gelişimin ve pandeminin etkisiyle hayatımıza giren kavramlardan biri de gig ekonomisi. Geçici ve serbest çalışma modelinin iş dünyasındaki tanımı olan bu terim, tam zamanlı ve kalıcı iş modeli alternatiflerinden farklı bir profil çiziyor. PEW Araştırma Merkezi’nin verilerine göre, Amerikalıların dörtte biri serbest iş modeli üzerinden gelir sağlıyor. Bu, aynı zamanda kısa zaman içerisinde sektörün ne denli büyüdüğünü de gözler önüne seriyor. Peki, çalışanlara esneklik ve bağımsızlık vadeden gig ekonomisi nedir? Bu iş modelinin avantaj ve dezavantajları neler? Sizin için esnek ekonomi de denilen gig ekonomisini tüm detayları ile inceledik.
Nedir Bu Gig Ekonomisi (Esnek Ekonomi)?
İlk kez müzik endüstrisinde ortaya çıkan bu kavram, “geçici olarak sahneye çıkmak” anlamına geliyor. Şimdilerde ise gig çalışma modeli, farklı sektörlerde serbest olarak çalışan pek çok kişiyi çatısı altında toplayan dev bir sektör haline geldi. Esnek ekonomi modeli, şirketlerin çalışanlarıyla geçici ve kısa süreli kontratlar yaptığı sistem olarak adlandırılabilir.
Pandemi ile birlikte dönüşüme giren çalışma modelleri ve artan dijital olanaklar gig ekonomisini de genişleterek iş dünyasında kuralları yeniden yazıyor. Serbest çalışma platformlarının artması ve çalışanların gelir elde ederken kendilerini daha özgür hissetmek istemeleri bu modelin yaygınlaşmasını kolay hale getiriyor. 2021 yılında IK trendlerinde yükselen kavram olarak lanse edilen esnek ekonomi sistemi, farklı sektörlerden şirketleri ve kişileri bir araya getiriyor ve bir çeşit kazan-kazan durumu yaratıyor.
Kimler Gig Ekonomisine Uygun?
Gig ekonomi modeli, hediye, paylaşım ve takas ekonomilerini de içerisine alan, değişen kültürel ihtiyaçların ve iş yaşamının doğal bir sonucu olarak ortaya çıktı. Bu ekonominin yaygınlaşmasıyla birlikte çevrim içi platformlar, mobil uygulamalar ve web siteleri kısa vadeli çalışanlar ile belirli bir hizmeti almak isteyen kişileri bir araya getiriyor. Ortak endüstrilerde yer alan çeşitli pozisyonlar farklı sektörlerden iş imkanı sunuyor. Yazılım geliştirme uzmanları, serbest yazarlar, bağımsız çalışanlar, araç paylaşım sürücüleri, müzisyenler, grafik tasarımcılar ve fotoğrafçılar esnek ekonomi sisteminde rol alan bazı meslek grupları arasında. Bu modeli benimseyen şirketler, tarafları buluşturmak için asgari düzeyde bir hizmet ücreti alıyor. Airbnb, Uber, Freelancer, Upwork, Armut.com, BiTaksi gibi büyük şirketler, bu sistemin öne çıkan yerli ve yabancı oyuncularından birkaçı.
Gig Ekonomisinin (Esnek Ekonomi) Artıları ve Eksileri Nelerdir?
Her sistemde olduğu gibi gig çalışma modelinin de kendine göre avantajları ve dezavantajları bulunuyor.
Avantajlar
Esnek ve bağımsız çalışma fırsatı: Serbest iş modelinin en büyük avantajlarından biri esnek oluşu. Çalışanlar, bu modelde ne zaman, nerede ve kimlerle çalışacaklarını kendileri belirleyebilir ve bağımsız şekilde hareket edebilirler. Ayrıca kişiler, ücretlerini de kendi çalışma durumlarına göre belirleyebilirler. Bu modelle iş-yaşam dengesini kendileri oluşturan çalışanlar, sosyal hayatlarına daha çok vakit ayırabilir ya da yoğun çalışmayı tercih edebilirler.
Kariyerde yenilik fırsatı: Esnek ekonomi modelinde işler genellikle kısa süreli olduğu için pek çok kişi bunu ek gelir elde etmek için tercih eder. Fakat son zamanlarda bu sistemi ana gelir kaynağı ve yeni bir kariyer fırsatı olarak görenler hayli fazlalaştı. Gig çalışanları, yeteneklerine göre yeni iş kollarında başarılarını test edebilir ve daha mutlu ve keyifli çalışacakları iş şekline geçiş yapabilirler.
Dezavantajlar
Özlük hakları: Gig ekonomisinde sigorta, fazla mesai veya ücretli izin gibi haklar söz konusu değil. Sosyal güvence ve sağlık sigortası gibi hakları olmayan çalışanlar isterlerse bunları kendileri düzenlemeli ve sigorta primlerini kendileri ödemelidir.
Düzensiz gelir: Serbest çalışma modelinde çalışanlar, yaptıkları iş ve proje başına ücret alırlar. Çalışmadıkları dönemlerde herhangi bir para kazanmazlar ve düzenli maaşla çalışanların aksine her ay başında hesaplarına para yatmaz. İş ve proje akışının düzenli olmaması sürekli gelir elde etme imkanını sekteye uğratabilir.
Gelecekte Gig Ekonomi
Yeni bir küresel gerçeklik ve iş modeli olarak tanımlanan esnek ekonomide farklı sektörlerdeki şirketler, değişen ihtiyaçlarına yönelik kayda değer fırsatlar yakalayabilir. Gelişen dijital dünyada ortaya çıkan yeni proje ve platformlar, insanların bağımsız çalışmasını destekleyerek adeta sınırları ortadan kaldırıyor. İş dünyası için özgür bir model olarak tanımlanan gig ekonomisinin önümüzdeki yıllarda daha motive ve mutlu bir iş gücü oluşturacağına inanılıyor.
Kurumsal yapıların aksine çalışanlara kendi sektörlerinde sürüden ayrılma ve fark yaratma imkanı tanıyan serbest modelle birlikte gig rüyasının da global ölçekte yepyeni bir aşamaya ulaşacağı düşünülüyor. Ayrıca uzmanlara göre, sistemde şu an dezavantaj olarak görülen çalışan hakları, vergi kanunu, iş hukuku ve sigorta haklarının da devlet tarafından bu yeni iş modeline uyumlu hale getirileceğine inanılıyor.
Gig Ekonomisinin IK’ya Etkisi
İş dünyasında söz sahibi olan pek çok şirket, gig ekonomisini finansal açıdan son derece verimli buluyor. Gig çalışanlarının beceri ve yeteneklerinden minimum maliyet ve maksimum fayda oranında yararlanılması her iki taraf için de karlı birer yatırıma dönüşebilir. Bunun için şirketlerin IK departmanlarının hangi çalışandan hangi proje için faydalanması gerektiğinin açık şekilde ortaya konması önemli bir nokta. Ayrıca projelerin sürekliliği için gig çalışanlarının işe nasıl adapte edilmesi gerektiği de yine IK yönetiminin çözümlemesi gereken konulardan biri.
Danışmanlık şirketi BGC Henderson’ın gerçekleştirdiği bir araştırmaya göre, global çaptaki şirketlerin yöneticilerinin %40’ı, önümüzdeki yıllarda serbest çalışan sayısının önemli ölçüde artacağına inanıyor. Bu konuda şirketlerin IK departmanlarının gerçekçi planlamalar yapması gerektiği ise aşikar.
Siz de gig ekonomisi içerisinde olan bir çalışansanız PODA özgür ofis kabinleri ile hemen tanışın! Yeni nesil çalışma kültürünün öncü ismi PODA’nın mobil uygulaması üzerinden size özel ofisinizi hemen rezerve edebilir, hızlı internet imkanı olan ofisinizde konforlu bir şekilde işlerinizi yürütebilirsiniz.
